‘Geen toegang’ meldt het bordje dat bij de ingang van een van de kelders van Kasteel Hernen staat. Maar dat geldt niet voor monumentenwachters Rob de Bruijn en Mark van Dinteren. En nu ook niet voor Ester Weststeijn, voorzitter van het bestuur van Monumentenwacht Gelderland. Zij loopt op deze donderdagochtend mee met de twee wachters.
Ester Weststeijn luistert naar het verhaal van wachters Rob en Mark over de holle stormram.
Dat betekent dat ze op het ene moment in een gat van een balk staat te speuren naar een vleermuis, dan geïnteresseerd luistert naar wat Rob en Mark vinden van het pas verrichtte voegwerk en daarna op een donkere zolder tussen het boormeel van houtworm staat. ,,Mijn streven is om elk jaar een keer met de wachters op pad gaan”, zegt Ester.
,,Zo beleef je het dagelijkse werk van de monumentenwachters beter, krijg je inzicht in keuzes die ze maken en toon je je belangstelling. En het is hartstikke leuk om te doen. Ik zie dit als een beloning voor het liefdewerk-oud papier dat wij als bestuursleden doen.”
Tien boterhammen
Ze zit in de eerste pauze van de dag samen met de wachters en enkele medewerkers van het kasteel op de binnenplaats aan de koffie. Rob de Bruijn begint aan zijn voorraad van tien boterhammen, de kasteelmedewerkers kijken met geamuseerde verbazing naar die stapel brood en ook naar Rob, die geen grammetje teveel heeft.
Aan de koffie op de binnenplaats.
Ester sloot aan het begin van de ochtend aan bij de twee wachters die de inspectie van het kasteel onder de rook van Wijchen op het programma hadden staan. Zoals gebruikelijk beginnen de monumentenwachters in het hoogste deel van het fraaie bouwwerk, waarna ze al speurend naar de begane grond afzakken.
Geoliede machine
,,Wat me opvalt als ik onze wachters aan het werk zie is de onuitgesproken vanzelfsprekendheid waarmee ze hun werk doen. Het is een geoliede machine”, zegt de bestuursvoorzitter, in het dagelijks leven burgemeester van Rozendaal. ,,Door de bezoeken heb ik ook gemerkt dat ze veel meer historici zijn dan ik me had gerealiseerd. Natuurlijk zijn ze bouwkundigen, maar ze hebben ook heel veel liefde voor de geschiedenis van een pand.”
De twee wachters nemen de gast van de dag mee naar een expositieruimte waarin enkele maquettes staan. ,,Deze donjon had aanvankelijk muren van drie meter dik”, vertelt Rob, terwijl hij op het schaalmodel wijst. ,,Maar op een gegeven moment zijn ze die van binnenuit steeds meer gaan weg hakken. Waarschijnlijk om binnen meer ruimte te krijgen.”
De toenmalige kasteelheer bleek uiteindelijk iets te voortvarend te zijn geweest, want bij een storm stortte het bouwwerk in. Anno 2023 is het een tuintje op enige hoogte, waar nog goed te zien is waar de muren stonden en het rookkanaal van een schoorsteen zat.
Frustratie
Het verzwakken en uiteindelijke instorten van de donjon was een ongelukkige en onbedoelde ingreep in het gebouw en monumentenwachters Rob en Mark kunnen er wel om lachen. ,,Maar als het om recente ingrepen gaat die slecht zijn uitgevoerd of niet passen bij het pand, dan merk je de irritatie en frustratie bij ze”, zegt Ester. Even later heeft Rob het over ondeskundig uitgevoerd onderhoud bij een ander pand. ,,Hoor je zijn intonatie?”, zegt Ester, doelend op de stemverheffing bij Rob, die er zich nog steeds oprecht kwaad over kan maken.
De monumentenwachters staan sowieso op scherp als ze weten dat er sinds de vorige inspectie onderhoud of restauraties zijn uitgevoerd. ,,Als ik toevallig langs èèn van onze panden kom en ik zie een steiger staan, heb ik de neiging om toch even te gaan kijken en klim als het mogelijk is ook even de steiger op.”
Smeltende kazen
Na de koffiepauze op de binnenplaats, zakken we af naar de kelders. In één daarvan ligt een stormram. Mark van Dinteren klopt erop. ,,Hij is hol”, zegt hij. ,,Ze hebben ‘m gemaakt voor de reclame van Ze smelten de kazen, die hier is opgenomen. ,,Een massieve stormram zou te zwaar worden voor de acteurs.”
Kasteel Hernen blijkt ook het decor geweest te zijn van de ridderserie Floris, net als Kasteel Doornenburg. ,,Dan zie je Floris in Hernen het raam uit springen en in Doornenburg landen”, zegt Mark lachend.
Om twaalf uur is het bezoek van Ester Weststeijn ten einde, want ze moet weer in haar rol als burgemeester naar Arnhem voor een overleg. Ze heeft de van de wachters geleende zaklamp al in de hand. Een molenzaklamp, zo blijkt. ,,Er zit geen band om, zoals bij de zaklampen die wij nu bij ons hebben”, zegt monumentenwachter Rob. ,,Die gebruiken we niet in panden met draaiende delen, want je wilt niet het risico lopen tussen de raderen te komen.” Veiligheid voor alles.