Onze monumentenwachters zien dagelijks monumenten van binnen en buiten, maar aanstaande zaterdag 14 september en op sommige plekken ook zondag kan iedereen een kijkje nemen in en rond de mooiste monumenten. Komend weekeinde is namelijk de Open Monumentendag.
Het aanbod is overweldigend, kijk voor de mogelijkheden op www.openmonumentendag.nl. Omdat ons werkgebied de grootste provincie van Nederland omvat, geven we hier enkele bijzondere suggesties aan de randen van ons werkgebied en ook in het midden. We kijken naar provinciehoofdstad Arnhem, maar ook naar Hattem, dat vlakbij Zwolle ligt, Ammerzoden, dat tegen Noord-Brabant aanschurkt en Rekken, dat op een flinke steenworp afstand van Enschede ligt.
Koddebeiers werkten samen met armenjagers in Hattem
We beginnen aan de IJssel, in Hattem. Daar is onder andere de Dijkpoort te bezichtigen. Dat is de enige overgebleven poort van het vlakbij Zwolle gelegen stadje. In de poort woonden ooit vier veldwachters, die ook wel koddebeiers genoemd werden.
Tekst gaat verder onder foto
Foto: Johan Bakker
Zij bewaakten de toegang van Hattem door 24 uur per dag in de gaten te houden wie er de stad in kwam en naar buiten ging. Daarbij werkten ze samen met de armenjager die verderop in de inmiddels verdwenen Armeniggerstoren woonde. Het was zijn taak bedelaars en landlopers uit de stad te weren.
De Dijkpoort werd kort na 1400 gebouwd, maar kreeg pas in 1908 z’n torens. De laatste grote renovatie van het gebouw was in 2014. De enige poort van Hattem is zaterdag 14 september geopend tussen 10.00 en 16.00 uur.
Meer informatie op: www.openmonumentendag.nl/monument/dijkpoort/
Kerk Ammerzoden beschoten door verliefde legeraanvoerder, of toch niet?
De ruïne van de hervormde kerk in Ammerzoden is een van de twee kerkgebouwen van de Hervormde Gemeente van Well en Ammerzoden. De kerk van Ammerzoden is sinds de 17e eeuw een ruïne.
De eerste kerk in de geschiedenis van de plaats werd in de 13e eeuw gebouwd. Deze rooms-katholieke kerk van grote bakstenen bevond zich op de locatie van de huidige hervormde kerk, niet ver van het kasteel en op een wat hogere plek.
Na de reformatie namen de weinige protestanten in Ammerzoden de kerk over. Het koor verbouwden zij in 1632 tot kerk; de rest verviel en tot op de dag van vandaag is het schip een ruïne.
Tekst gaat verder onder foto
Foto: J.P.A. Antonietti
Er gaat een legende dat de kerk door een beschieting door de Fransen tijdens de Hollandse Oorlog een ruïne is geworden. In het rampjaar (1672) werd Ammerzoden vanaf de overkant van de Maas belegerd door de troepen van Lodewijk XIV. De Franse legeraanvoerder Georges Duras zou het bevel hebben gekregen om het Kasteel Ammersoyen te beschieten. Hij wilde deze opdracht echter niet nakomen, omdat zijn vriendin op het kasteel zou logeren. Daarom beschoot hij ‘per ongeluk’ de kerk.
Een mooi verhaal, alleen klopt het niet. De legende is bedacht door de Engelsman John Box, die in 1868 Ammerzoden bezocht en de geschiedenis van het dorp bestudeerde. Waarschijnlijk is de kerk ‘gewoon’ vervallen.
De ruïne is zaterdag te bezoeken, maar alleen onder leiding van een gids. Er zijn twee rondleidingen: om 11.30 en om 13.30 uur. Meer info: www.openmonumentendag.nl/monument/nh-kerk-ammerzoden/
Fotogenieke molen met dahliatuin in Rekken
Rekken ligt diep in de Achterhoek. Een van de monumenten die daar zaterdag opengesteld is, is de Piepermolen. Die werd in 1796 gebouwd. De bekendste eigenaren waren Ernst Hein en Herman Pieper die de beltmolen bezaten van 1907 tot 1965.
Tekst gaat verder onder foto
Foto: Wutsje
Daarna is het monument overgenomen door een molenstichting en in 1970 compleet gerestaureerd. De ronde romp is van steen en de vormgeving is heel bijzonder. De wieken zijn volgens oud-Hollands model gemaakt. Door de inzet van vrijwillige molenaars en natuurlijk de wind maakt de Piepermolen nog heel wat omwentelingen.
Deze open monumentendagen is de Piepermolen extra fleurig: de dahliatuin voor de molen staat namelijk volop in bloei. Heel fotogeniek. De molen is zaterdag te bezoeken van 10.00 tot 17.00 uur.
www.openmonumentendag.nl/monument/piepermolen-rekken/
Muren van 3,5 meter dik, daar kom je normaal gesproken niet binnen. Zaterdag wel
In slechts negen maanden tijd werd één van de grootste bunkers van Nederland gebouwd: Diogenes, aan de rand van Arnhem, gelegen aan de Koningsweg. De bouw startte in december 1942. Het was een commandobunker met de codenaam Diogenes, van waaruit de Duitse verdediging van het luchtruim werd gecoördineerd.
De Duitsers vernoemde de drie commandobunkers die in bezet Europa werden gebouwd naar Griekse denkers. De ‘D’ van Deelen leidde zo tot Diogenes. De zusterbunker in het Duitse Stade werd Socrates genoemd.
Tekst gaat verder onder foto
Foto: G.Th Delemarre
In totaal werd 65.000 m3 beton in het gebouw verwerkt waarvoor het materiaal met een speciale aftakking van het zogeheten bommenlijntje tot naast de bunker werd aangevoerd. De bunker moest tegen bombardementen en gasaanvallen bescherming kunnen bieden.
Helaas zijn de alle tijdsloten voor het volgen van een route door de immense bunker volgeboekt. Toch is het zaterdag nog wel mogelijk om de begane grond van de voormalige Kampfraum en de buitenruimte rondom de bunker te bezoeken.
Er zou ook een lezing zijn van archeoloog Martijn Reijnders over archeologie van de Luftwaffe op de Veluwe, maar die is vanwege ziekte verplaatst naar zaterdag 21 en zondag 22 september om 13.00 uur. De lezing kan zonder aanmelding worden bijgewoond.
www.openmonumentendag.nl/monument/bunker-diogenes/