Wat koning Willem-Alexander, prinses Beatrix en onze monumentenwachter Jaap Stuut gemeen hebben? Ze zijn allemaal weleens op Jachtslot ’t Loo in Apeldoorn geweest, het privé-buitenverblijf van de koning op het gelijknamige kroondomein. Zijn laatste ‘koninklijke’ bezoek heeft hij inmiddels al gehad, want hij gaat bijna met pensioen.
Jarenlang voerde Jaap (66) namens Monumentenwacht Gelderland samen met zijn collega Wim Waanders en daarvoor met Jan Jansen inspecties uit. Het maakt Jaap trouwens niets uit of hij een koninklijk kasteel of een eenvoudige boerderij inspecteert. ,,Het zijn allemaal stenen met specie ertussen en ze hebben een dak dat water moet tegenhouden. Wie er woont, maakt voor mij ook geen verschil.”
Gescreend
Het verschil tussen een inspectie van een monumentale boerderij en een koninklijk slot is wel dat monumentenwachters in dat laatste geval gescreend moeten worden. ,,Ze controleren of je betrouwbaar bent”, zegt hij. In Apeldoorn waren ze tevreden met Jaap en zijn collega. ,,Toen ik in een ander rayon ging werken en meldde dat het voor mij de laatste inspectie was, zeiden ze: ,,Nee nee, je blijft gewoon hier.”
Tekst gaat verder onder foto
En zo geschiedde. Toen Jaap in de Achterhoek ging werken, bleef hij het slot in Apeldoorn inspecteren. ,,Ik kende de weg en ze hoefden niet elke keer met me mee, dat werkte voor hen en ons wel zo prettig.”
Tapijt opzij geschoven
Net zoals bij andere monumenten lette Jaap vooral op de bouwkundige elementen en niet zozeer op het interieur. ,,Ik weet nog wel dat ik in een toren kwam en daar een hoogpolig wit tapijt zag liggen. Uit angst dat ik toch iets onder mijn schoenen had, heb ik dat maar opzij geschoven.”
Jaap kwam als kleine jongen al in aanraking met monumenten, toen hij op twaalfjarige leeftijd in het Groningse dorp Midwolde klokopwinder werd. ,,Ik heb dat van mijn opa overgenomen. Dat betekende dat ik elke week naar boven moest om de klok op te draaien.”
Daar, hoog boven het nog geen 200 inwoners tellende dorp, moet de liefde voor erfgoed ontstaan zijn. ,,Het is een mooie kerk uit 1200, waarvan interieur en inventaris grotendeels zijn vervaardigd in opdracht van de bewoners van de nabijgelegen borg Nienoord, de families van Ewsum en von Inn- und Knyphausen. De familiebank is nog hoger dan de preekstoel. De dominee moest naar ze opkijken, haha.”
Genieten van uitzicht
Met zijn wekelijkse klimtoer naar de klok in de toren werd ook wel duidelijk dat hij geen hoogtevrees had. ,,Naar de eerste verdieping kon je met een trap, daarna waren het losse ladders. Dat deed me niks.” Als hij het uurwerk had opgewonden, bleef hij geregeld genieten van het uitzicht. ,,En praten met de duiven die er binnen vlogen.”
Tekst gaat verder onder foto
Tot zijn 35e bleef Jaap de klok wekelijks opwinden, tot hij met zijn gezin naar Renkum en vervolgens naar Otterlo verhuisde voor werk bij onder andere een woningcorporatie en een aannemer. In 1994 maakte Jaap de overstap naar Monumentenwacht Gelderland.
,,Toen hadden we nog ons kantoor in de oude BB-kelder in Oosterbeek. Klaas Boeder was destijds het hoofd van Monumentenwacht Gelderland. Ik had geen ervaring met inspectie van monumenten, maar ik had wel bouwkundig inzicht en interesse. Ik heb bij de Monumentenwacht heel veel cursussen gedaan zoals zink, koper, lood. Daar heb ik veel van geleerd.”
Aardappels en groenten
Zijn laatste werkdag is 9 augustus, één dag voordat hij 67 wordt. ,,Na ruim dertig jaar met veel plezier inspecteren, vind ik het prima om te stoppen. Ik ben nu nog goed gezond en ik zal me niet vervelen. Ik heb een huis met een tuin en ook nog een groentetuin elders in het Gelderse Geesteren. Daar verbouw ik groenten, aardappels en sierkalebassen.”
Tekst gaat verder onder foto
Zijn officiële afscheid is ruim een maand later. Behalve de collega’s zijn ook hun partners uitgenodigd. Ook Jaaps vrouw, kinderen en kleinkinderen zullen erbij zijn. ,,Zonder je familie kun je niets. Je hebt de steun van thuis nodig. Mijn wens? ,,Ik hoop dat de Monumentenwacht nog lang blijft bestaan en het waardevolle inspectiewerk kan blijven doen.”