Er is iets bijzonders met de boerderij waarin Veluws museum Hagedoorns Plaatse in Epe gevestigd is. De hoeve uit 1715 heeft namelijk in en uitvliegopeningen voor duiven. Het is een raadsel waarom de boer daar destijds toestemming voor heeft gekregen. Die informatie is niet meer te vinden.
,,We hebben het van horen zeggen, maar het schijnt dat alleen de adel het privilege had om duiven te houden”, zegt museumvrijwilliger Han Langereis, coördinator van de onderhoudscommissie. ,,De boer mocht geen duiventil hebben, terwijl deze openingen toch echt bedoeld zijn om er een til achter te zetten. De dichtstbijzijnde adel zat op kasteel Cannenburgh, maar we hebben geen relatie daarmee kunnen ontdekken.”
Han en Lieselot
Keuterboertjes
Er zijn nog wel meer leemtes in de historie van het fraaie Rijksmonument. Bekend is dat het pand in 1715 is gebouwd en dat het voor de Veluwe best een grote boerderij was. Han: ,,Hoe dichter je bij de IJssel kwam des te groter waren de boerderijen. Verder op de Veluwe had je meer keuterboertjes die kleiner behuisd waren. Het is best bijzonder dat deze boerderij in steen is uitgevoerd. Leem en hout waren gebruikelijker in die tijd.”
Uit de begintijd is wel wat bekend. Bijvoorbeeld dat eigenaar Annetje Slijkhuis destijds ‘kapitalist’ werd genoemd, maar niet of ze de boerderij alleen draaide of dat er sprake was van een man of overleden echtgenoot. De naamgeving is ook een raadsel. In stukken hebben vrijwilligers niet kunnen ontdekken waarom de boerderij zo heet.
De geschiedenis van het museum op deze plek begint in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Han: ,,Het museum zat in het oude gemeentehuis, maar moest daar weg. Er was een andere stichting die onder andere Hagedoorns Plaatse in bezit had en zo is het museum uiteindelijk hier naartoe verhuisd.”
De uitvliegopeningen voor duiven.
Voorloper
De collectie geeft een beeld van het leven van de boer op de Noord-Oost Veluwe van pakweg de eerste helft van de twintigste eeuw en later. Museumdirecteur Lieselot Verstijnen: ,,We vinden het belangrijk om de connectie naar het heden te leggen. We willen de bezoekers laten zien waarom het leven op de boerderij er tegenwoordig zo uitziet. Bijvoorbeeld door te laten zien dat het melkkrukje de voorloper was van de melkmachine.”
Zo’n 6000 mensen bezoeken jaarlijks het fris vormgegeven museum, dat momenteel de wisseltentoonstelling Jong Leven op de Veluwe heeft ingericht. Dat gaat over rituelen en gewoonten bij geboorte en doop van mensen die de laatste circa honderd jaar op de Veluwe wonen. Over Nederlanders en mensen met een multiculturele achtergrond, zoals uit de Molukken, Turkije, China, Brazilië en Suriname.
,,Op 12 augustus hebben we ook een mooi evenement gehad: de boerenwerkdag”, zegt Lieselot. ,,Met boeren uit de omgeving, die laten zien hoe men destijds met de oude landbouwmachines werkte. Ook daar leggen we verbindingen tussen vroeger en nu.”
Goede staat
De boerderij verkeert volgens Han in goede staat en zo oogt het pand ook. ,,Monumentenwachters komen het geregeld inspecteren en bevestigen vaak wat wij al vermoeden. Het is goed dat die inspecties er zijn. Je kunt de resultaten gebruiken voor het bijhouden van het meerjaren-onderhoudsplan.”
Bij de rondleiding wijst de onderhoudscoördinator naar boven. ,,Een deel van het dak is al opnieuw met riet gedekt, maar een ander gedeelte lijkt nu wel erg dun te worden. Ik denk dat we dit binnen enkele jaren gaan vervangen. Zo ging dat vroeger ook. Als er geld was, werd het slechtste gedeelte van het dak aangepakt. En als de rest nog langer mee kon, bleef dat nog een aantal jaren zitten.”
Voor meer informatie: www.hagedoornsplaatse.nl